เวลาถามคนไทยยุคปัจจุบันผู้ซึ่งสิ้นหวังในอนาคตทางการเงิน สิ่งที่อาจได้ยินซ้ำๆ ก็คือ การคิดว่าตัวเองน่าจะไม่ได้เกษียณตอนอายุ 60 ปี แต่ในความเป็นจริงแล้ว นั่นอาจเป็น "ความจริงของโลก" ในทุกวันนี้ ที่สัดส่วนคนวัยทำงานกับผู้สูงวัยไม่สมดุลกันมากขึ้นเรื่อยๆ ทำให้ระบบตั้งแต่ประกันรายได้ยันประกันสุขภาพรวนไปหมด และสุดท้ายชาติต่างๆ ก็เลี่ยงไม่ได้ที่จะต้องมีการ "ปรับตัว" กันขนานใหญ่
การปรับตัวพวกนี้พูดง่ายๆ ก็คือการ "ปรับอายุเกษียณเพิ่มขึ้น" แต่ถ้าจะลงรายละเอียด มันมีเพียบ และนั่นอาจต้องอธิบายเยอะเลยสำหรับชาวไทยที่ไม่คุ้นเรื่องเหล่านี้
ในไทย การปรับอายุเกษียณมากขึ้นน่าจะไม่อยู่ในความคิดของนักการเมืองพรรคไหนเลย เพราะคงถูกประชาชนด่ากันถ้วนหน้าแน่ๆ อย่างไรก็ดี การปรับอายุเกษียณมากขึ้น กลายเป็นเรื่องปกติไปแล้วของประเทศที่ปกครองแบบอำนาจนิยมและประชาธิปไตย
แน่นอน อำนาจนิยมจัดๆ แบบจีน การปรับขึ้นโต้งๆ เลยดังที่เป็นข่าวช่วงต้นเดือนกันยายน 2024 ที่ผ่านมา แต่แนวทางที่ประเทศส่วนใหญ่ในโลกใช้เพื่อรับแรงกระแทก ก็คือปรับขึ้นแบบขั้นบันใด ให้คนที่แก่ๆ ได้เกษียณตามเดิม แต่คนอายุน้อยๆ แบบอายุสัก 50 ลงไปอาจได้รับผลกระทบ ซึ่งผลกระทบก็อาจเบาๆ เช่น คนอายุ 50 โดนปรับขึ้นไป 1 ปี คนอายุ 40 โดนปรับขึ้นไป 2 ปี และคนอายุ 30 ลงไปโดนปรับขึ้นไป 3 ปีอะไรแบบนี้ ซึ่งมาตรการแบบนี้จะไม่ออกมาทีเดียว และมันเป็นทริกทางการเมืองที่จะทำให้คนไม่ออกมาประท้วงใหญ่โต
นอกจากนี้หลายๆ ประเทศก็จะให้ "ทางเลือก" ทำการเกษียณเร็วแต่จะได้บำนาญน้อยลง ซึ่งก็เป็นเทคนิคในการลดแรงกระแทกอีก และประเทศที่ให้ "ทางเลือก" มากที่สุดประเทศหนึ่ง ก็คือ แคนาดา ที่เลือกจะเกษียณตั้งแต่ 60 ปีก็ได้ แต่บำนาญก็จะได้น้อย และจะได้บำนาญเต็มที่จริง ต่อเมื่อทำงานไปถึงอายุ 70 ปีเท่านั้น เป็นต้น
แน่นอน มาตรการพวกนี้ทำเพื่อทั้งให้คนมีทางเลือก ลดแรงกระแทก และเป็นการหลอกล่อให้คนยังทำงานต่อและส่งเงินประกันสังคม พร้อมกับภาษีเงินได้หล่อเลี้ยงรัฐต่ออย่างละมุนละม่อม ซึ่งระบบคล้ายๆ กันนี้ก็เกิดที่ญี่ปุ่น ที่อายุเกษียณทางการเป็น 60 ปีก็จริง แต่ก็มีการแก้กฎหมายแรงงานว่า ถ้าพนักงานต้องการจะทำงานต่อ บริษัทจะต้องจ้างถึงอายุ 65 ปี ซึ่งจริงๆ คนญี่ปุ่นก็มักจะเลือกทำงานต่อไปถึงตรงนั้น เป็นต้น
แต่ประเด็นตรงนี้เหมือนกันทุกประเทศ คือ เป็น "ภาวะปกติแบบใหม่" ที่ทุกวันนี้ไม่ใช่การเกษียณที่อายุ 60 ปีแบบคนรุ่นเบบี้บูมเมอร์อีกแล้ว และสำหรับคนเจนเอ็กซ์ ในปัจจุบัน ความเป็นจริงใหม่ของอายุเกษียณที่น่าจะเจอกันทั่วโลกน่าจะอยู่ที่ประมาณ 65 ปี และถ้าเป็นคนเจนวาย ตัวเลขนั้นอาจขยับขึ้นเป็น 70 ปีได้ไม่ยาก ถ้าดูจากเทรนด์ที่ทั่วโลกประกาศเลื่อนอายุเกษียณกันโครมๆ
บางคนอาจมองว่า 70 ปีนี่น่าจะที่สุดแล้ว มันไม่น่าจะเลื่อนไปกว่านั้น ในความเป็นจริงที่เดนมาร์กซึ่งอายุเกษียณประกาศสูงสุดไปที่ 69 ปีแล้ว กระทรวงการคลังเดนมาร์กประเมินชัดเจนเลยว่า ในปี 2070 คนเดนมาร์กน่าจะต้องเกษียณกันตอนอายุ 75 ปี ซึ่งนั่นคือ คนเจนซีของเดนมาร์กก็น่าจะได้เกษียณ "อย่างเร็ว" กันตอนอายุ 75 ปี
นี่ทำให้เห็นว่าการประเมินว่าอายุ 70 ปี ถึงจะได้เกษียณนั้น อาจเป็นการประเมินที่ต่ำไปด้วยซ้ำในโลกที่จะมีผู้สูงอายุเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ และมีรัฐสวัสดิการที่จะดิ้นรนไม่ให้ตนล่มสลาย และการ "ทำงานจนตาย" ก็อาจเป็นเรื่องปกติที่แม้แต่คนประเทศพัฒนาแล้ว มีระบบบำนาญและสวัสดิการดีเยี่ยมต้องประสบพบเจอ
ดังนั้น ถ้าจะมองโลกในแง่ดี ชาวไทยรุ่นใหม่ที่จะไม่ได้เกษียณตอนอายุ 60 ก็ไม่ได้ต้องเผชิญชะตากรรมที่ว่าอย่างโดดเดี่ยว เพราะนี่ก็คือสิ่งที่คนรุ่นเดียวกันในโลกต้องเผชิญเช่นกัน
อ้างอิง
Retirement Benefits
The French Social Security System III - Retirement
Plan your retirement income: step by step
CPP Retirement pension When to start your retirement pension
Retirement The minimum retirement age is 63 years
China raises retirement age for first time since 1950s
OECD urges Japan to scrap mandatory retirement amid labor shortage
Pension Projection Exercise 2021 Country Fiche Denmark
