เว็บไซต์ Global Voices รายงานว่า นักกิจกรรมด้านสิ่งแวดล้อมขององค์กรไม่แสวงผลกำไร Mother Nature ในกัมพูชา ถูกตำรวจจับกุมในข้อหาหมิ่นสถาบันพระมหากษัตริย์และวางแผนยุยงปลุกปั่นให้ต่อต้านรัฐบาล โดยผู้ถูกจับกุม 3 รายในกรุงพนมเปญเมื่อ 16 มิ.ย.ที่ผ่านมา ได้แก่ ซุน ราตา, ไล จันดาราวุธ และยิม เลียงไฮ โดยทั้งหมดถูกส่งตัวเข้าเรือนจำ เมื่อวานนี้ (21 มิ.ย.2564) เพื่อรอการพิจารณาคดี ส่วนนักกิจกรรมอีกรายถูกจับกุมที่จังหวัดกันดาล แต่ตำรวจกัมพูชาระบุว่า “ไม่มีการจับกุมเกิดขึ้น”

Global Voices ระบุว่า สถานเอกอัครราชทูต 3 ประเทศในกัมพูชา ได้แก่ สหรัฐอเมริกา สหราชอาณาจักร และออสเตรเลีย ออกแถลงการณ์แสดงความกังวล รวมถึงเรียกร้องให้รัฐบาลกัมพูชาปล่อยตัวนักกิจกรรมที่ถูกจับกุม โดย 'ดับเบิลยู แพทริก เมอร์ฟีย์' เอกอัครราชทูตสหรัฐฯ ประจำกรุงพนมเปญ ทวีตข้อความเมื่อ 21 มิ.ย. ย้ำว่า การเคลื่อนไหวของนักกิจกรรมสิ่งแวดล้อมรุ่นใหม่ ควรได้รับการตอบสนองจากเจ้าหน้าที่รัฐเพื่อแก้ปัญหา ไม่ใช่การจับกุมเพื่อเงียบเสียงของพวกเขา

ขณะที่เพจเฟซบุ๊กของ Mother Nature ระบุว่า สาเหตุที่นักกิจกรรมทั้งสามคนถูกจับกุม สืบเนื่องจากพวกเขาได้ถ่ายคลิปวิดีโอให้เห็นภาพขยะและน้ำเสียซึ่งถูกปล่อยจากท่อระบายน้ำที่เชื่อมต่อกับโตนเลสาบ แหล่งน้ำขนาดใหญ่ในกรุงพนมเปญ โดยท่อระบายน้ำดังกล่าวอยู่ใกล้กับพระราชวังหลวงแห่งพนมเปญ ซึ่งอาจเป็นเหตุผลให้นักกิจกรรมทั้งสามคนถูกตั้งข้อหาหมิ่นสถาบันพระมหากษัตริย์ 

กรณีดังกล่าวถูกรายงานผ่านสื่อเยอรมนี DW ซึ่งระบุว่ากฎหมายหมิ่นสถาบันพระมหากษัตริย์ในกัมพูชาเพิ่งมีผลบังคับใช้เมื่อปี 2561 ถือเป็นปรากฏการณ์ใหม่ คล้ายกับกรณีของไทยที่มีการจับกุมฟ้องร้องนักกิจกรรมทางสังคมและการเมืองด้วยข้อหาละเมิดกฎหมายอาญา มาตรา 112 (หมิ่นพระบรมเดชานุภาพ) เป็นจำนวนหลายคดีในช่วงที่มีการเคลื่อนไหวเรียกร้องปฏิรูปการเมืองการปกครองที่ผ่านมา

ส่วนโฆษกของศาลในกรุงพนมเปญยืนยันว่าเจ้าหน้าที่มีหลักฐานว่านักกิจกรรมทั้งสามรายกระทำการเข้าข่ายดูหมิ่นสถาบันกษัตริย์ จึงดำเนินการจับกุม และหากพบว่าผิดจริง คดีนี้มีบทลงโทษจำคุกสูงสุด 5 ปี ขณะที่ข้อหาวางแผนยุยงปลุกปั่นให้คนต่อต้านรัฐบาล มีโทษจำคุกสูงสุด 10 ปี

ขณะเดียวกัน Khmer Times สื่อกัมพูชา รายงานว่าองค์กร Mother Nature ก่อตั้งโดย ‘อเลฮานโดร กอนซาเลซ ดาวิดสัน’ ชาวสเปนที่เคลื่อนไหวด้านสิ่งแวดล้อมในกัมพูชา จนกระทั่งปี 2560 เขาถูกทางการกัมพูชาปรับเงินและสั่งเพิกถอนใบอนุญาตจัดตั้งองค์กร ทั้งยังถูกส่งตัวกลับประเทศ และถูกห้ามเดินทางเข้ากัมพูชาต่อเนื่องมาถึงปัจจุบัน แต่เขายังจัดหาทุนสนับสนุนการทำงานของนักกิจกรรมสิ่งแวดล้อมในกัมพูชาผ่านองค์กร Mother Nature ตามเดิม เจ้าหน้าที่รัฐบาลกัมพูชาจึงกล่าวว่าองค์กรนี้ดำรงอยู่อย่างผิดกฎหมาย

ทางด้านโฆษกสำนักงานตำรวจแห่งชาติกัมพูชา ระบุว่าผู้ถูกจับกุมทั้ง 3 รายเคลื่อนไหวอ้างประเด็นสิ่งแวดล้อม แต่ในความเป็นจริงกลับมีพฤติกรรมยุยงปลุกปั่นให้ต่อต้านรัฐบาล ทั้งยังดำเนินกิจกรรมเข้าข่ายก่อเหตุร้ายโดยรับเงินสนับสนุนจากผู้บงการที่อยู่ในต่างประเทศ 

ทั้งนี้ พระบาทสมเด็จพระบรมนาถ นโรดม สีหมุนี พระมหากษัตริย์แห่ง​ราชอาณาจักรกัมพูชาพระองค์ปัจจุบัน ขึ้นครองราชย์ในปี 2547 และมีการดำเนินคดีพลเมืองกัมพูชาในข้อหาดูหมิ่นสถาบันพระมหากษัตริย์เกิดขึ้นแล้วอย่างน้อย 2 ราย โดยคดีที่เกิดขึ้นก่อนการจับกุมนักกิจกรรมด้านสิ่งแวดล้อมของ Mother Nature ทั้ง 3 ราย เป็นคดีที่ชายผู้ใช้เฟซบุ๊กในกัมพูชาถูกปรับเงินและจำคุก 3 ปีจากการโพสต์ข้อความพาดพิงพระมหากษัตริย์กัมพูชาเมื่อปี 2562

ส่วน ก.ม.หมิ่นสถาบันพระมหากษัตริย์ของกัมพูชา ถูกสื่อต่างประเทศเปรียบเทียบกับกฎหมายอาญา ม.112 ของไทย โดยระบุว่าเป็นกฎหมายที่นักสิทธิมนุษยชนและองค์กรด้านสิทธิมนุษยชนของสหประชาชาติวิพากษ์วิจารณ์ว่าให้อำนาจอย่างกว้างขวางเกินไปแก่เจ้าพนักงานอัยการในการตีความว่าการกระทำใดที่เป็นการดูหมิ่นสถาบันพระมหากษัตริย์ อาจนำไปสู่การใช้กฎหมายฟ้องร้องปิดปากทั้งบุคคลและนิติบุคคลที่เห็นต่างจากผู้มีอำนาจรัฐ