ทวีปแอฟริกา ถือเป็นทวีปที่มีอัตราการฆ่าตัวตายสูงที่สุดในโลก แต่ปัญหาสุขภาพจิตยังคงเป็นประเด็นที่ถูกห้ามพูดถึง และส่งผลกระทบกับผู้คนในทวีปเป็นอย่างมาก โครงการ Heal by Hair จึงเกิดขึ้นเพื่อฝึกช่างทำผมในแอฟริกาตะวันตกในการให้คำปรึกษาปัญหาทางใจกับผู้มาใช้บริการ

12 ปีก่อน สามีของ มาเรีย-อลิซ เดอ พัตเตอร์ ถูกฆาตกรรมในประเทศแคเมอรูน ช่างทำผมของเธอ คือ คนที่อยู่เคียงข้างและช่วยบรรเทาความเจ็บปวดจากการสูญเสีญของเธอ เดอ พัตเตอร์ที่กำลังตั้งครรภ์ได้ 4 เดือนรู้สึกเหมือนโลกทั้งใบถล่มลงต่อหน้า แต่พลังแห่งมิตรภาพของเธอกับช่างทำผม พร้อมกับการเข้าทำจิตบำบัดอย่างต่อเนื่อง ก็ทำให้เธอรู้สึกเข้มแข็งและมีกำลังใจในการมีชีวิตอยู่ต่อไป

ประสบการณ์ชีวิตของเดอ พัตเตอร์ ทำให้เธอตัดสินใจก่อตั้งโครงการ Heal by Hair ซึ่งเป็นโครงการฝึกช่างทำผมประมาณ 150 คนจากประเทศโตโก ไอวอรีโคสต์ และแคเมอรูน ในแอฟริกาตะวันตก เพื่อให้คำปรึกษาแก่ลูกค้าของพวกเขา เนื่องจากผู้หญิงแอฟริกันจำนวนมากมักใช้เวลาหลายชั่วโมงเข้าร้านทำผม เพื่อสระผมและถักเปีย

“ความท้าทาย คือ การโน้มน้าวให้ช่างทำผมเห็นว่าพวกเขามีคุณค่ามากแค่ไหน ตอนแรกพวกเขาไม่เชื่อว่าสิ่งที่พวกเขาทำมีความสำคัญต่อชุมชนของพวกเขา” เดอ พัตเตอร์ เล่า

“สถานะทางสังคมของช่างทำผมผู้หญิงไม่ค่อยถูกมองเห็นนัก แต่ในทุกวัน ช่างทำผมเหล่านี้จะดูแลผู้หญิงโดยเฉลี่ยวันละ 7 คน เราจึงมีแนวคิดที่จะจัดตั้งขบวนการช่างทำผมหญิง ที่จะช่วยดูแลเรื่องสุขภาพจิตของชาวแอฟริกัน ผ่านกิจวัตรประจำวันของพวกเขา”

ทวีปแอฟริกาถือเป็นทวีปที่มีช่องว่างด้านสุขภาพจิตกว้างมากที่สุดในโลก ผู้ป่วยที่มีภาวะสุขภาพจิตขั้นรุนแรงระหว่าง 85 - 95 เปอร์เซ็นต์ ไม่สามารถเข้าถึงการรักษาได้ ขณะที่องค์การอนามัยโลกได้จัดให้แอฟริกาเป็นภูมิภาคที่มีอัตราการฆ่าตัวตายสูงที่สุดในโลก หรือคิดเป็นสัดส่วนประมาณ 75 เปอร์เซ็นต์ของการฆ่าตัวตายทั่วโลก ไม่เพียงเท่านั้น แอฟริกายังมีผู้ปฏิบัติงานด้านสุขภาพจิตเพียง 1.6 คนต่อประชากร 100,000 คน ซึ่งอาจกล่าวได้ว่า ในขณะที่ประเด็นสุขภาพจิตกำลังเป็นปัญหาใหญ่ของแอฟริกา แต่พวกเขาก็ไม่มีทรัพยากรเพียงพอที่จะให้ความช่วยเหลือผู้คนของตัวเองได้

Heal by Hair ของเดอ พัตเตอร์ จึงเข้ามามีบทบาทสำคัญ โดยพวกเขาทำงานทั้งในด้านการสร้างความตระหนักรู้เรื่องปัญหาสุขภาพจิต และเป็นตัวกลางในการเชื่อมโยงผู้ป่วยกับผู้ช่วยเหลือ ซึ่งในที่นี่คือช่างทำผมผู้หญิงที่ได้รับการฝึกอบรมเรื่องการพูดคุย และให้การช่วยเหลือคนที่เข้ามารับบริการ อย่างไรก็ตาม แม้ช่างทำผมและโครงการนี้จะเป็นการให้ความช่วยเหลือขั้นพื้นฐานเท่านั้น แต่พวกเธอก็กลายเป็นเสาหลักสำคัญในการแก้ไขปัญหาช่องทางด้านสุขภาพจิตของแอฟริกาเช่นกัน

“ที่นี่เป็นสถานที่แห่งเดียวที่ฉันสามารถมาได้ ถ้าไม่มีร้านทำผม ฉันก็คงไม่รู้ว่าจะยังไงกับเรื่องในใจของฉัน” ลูกค้าผู้หญิงคนหนึ่งบอก

ทั้งนี้ เดอ พัตเตอร์วางแผนที่จะขยายโครงการของเธอไปทั่วทวีปแอฟริกา รวมถึงในประเทศสเปน โปรตุเกส และฝรั่งเศส

อ้างอิง
'Healing by the hair': how hairdressers help fight mental health
Salon therapy: the Ivory Coast hairdressers tackling a mental health crisis