มหาวิทยาลัยฮ่องรื้อรูปปั้น ‘เสาแห่งความอัปยศ' (Pillar of Sham) ที่สร้างขึ้นเพื่อรำลึกถึงผู้ประท้วงเรียกร้องประชาธิปไตยที่ถูกปราบปรามในเหตุการณ์จัตุรัสเทียนอันเหมิน หลังจากรูปปั้นนี้ตั้งอยู่ในมหาวิทยาลัยที่เก่าแก่ที่สุดของฮ่องกงมานานกว่า 20 ปี

รูปปั้น 'เสาแห่งความอัปยศ’ ความสูง 8 เมตร เป็นประติมากรรมที่แสดงให้เห็นภาพกองร่างคน 50 คน ที่มีร่างกายบิดเบี้ยวใบหน้าแสดงความเจ็บปวด เพื่อรำลึกถึงผู้ประท้วงที่ถูกสังหารในเหตุการณ์เทียนอันเหมิน รูปปั้นนี้เป็นผลงานของ ‘เยนส์ กัลชูท’ ศิลปินชาวเดนมาร์ก ถือเป็นอนุสรณ์สถานรำลึกถึงเหตุปราบปรามนองเลือดดังกล่าวที่เหลืออยู่เพียงไม่กี่แห่งในฮ่องกง โดยรูปปั้นนี้ตั้งอยู่ที่มหาวิทยาลัยฮ่องกงมาตั้งแต่ปี 2540 ซึ่งเป็นปีที่สหราชอาณาจักรส่งมอบเกาะฮ่องกงกลับสู่จีน

แต่เมื่อเดือนต.ค. ที่ผ่านมา มหาวิทยาลัยฮ่องกงได้มีคำสั่งให้รื้อรูปปั้นดังกล่าวออกไปจากมหาวิทยาลัย โดยสภามหาวิทยาลัยฮ่องกงให้เหตุผลว่าการตัดสินใจรื้อรูปปั้นนี้พิจารณาจากเหตุผลคำแนะนำด้านกฎหมายและการประเมินความเสี่ยงเพื่อผลประโยชน์สูงสุดของมหาวิทยาลัย ทั้งยังบอกว่ามหาวิทยาลัยมีความกังวลอย่างยิ่งเกี่ยวกับประเด็นความปลอดภัยเนื่องจากความไม่คงทนของรูปปั้นดังกล่าว โดยจะเก็บรูปปั้นที่ถูกรื้อนี้ไว้ก่อนเพื่อขอคำแนะนำด้านกฎหมายว่าควรดำเนินการต่ออย่างไรให้เหมาะสม ซึ่งการรื้อถอนรูปปั้นเสาแห่งความอัปยศเกิดขึ้นเมื่อคืนที่ผ่านมา (22 ธ.ค.)

กัลชูท ศิลปินผู้สร้างรูปปั้นนี้เผยว่ารู้สึกตกใจและเศร้ากับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น เขาได้ขอทางมหาวิทยาลัยให้อนุญาตให้เขาเข้าไปเก็บรูปปั้นเองแต่ก็ไม่ได้รับการตอบสนอง และกำลังพิจารณาฟ้องร้องและเรียกร้องการชดเชยค่าเสียหาย โดยศิลปินชาวเดนมาร์กยังระบุว่าการรื้อรูปปั้นเป็นเรื่องที่โหดร้าย เพราะนี่เป็นรูปปั้นที่รำลึกถึงผู้เสียชีวิต การทำลายลงด้วยวิธีนี้ก็ไม่ต่างจากการทำลายหินสลักชื่อผู้ตายหน้าหลุมฝังศพ

มีผู้ประท้วงหลายร้อยหรืออาจจะหลายพันคนเสียชีวิตในเหตุการณ์ปราบปรามที่จัตุรัสเทียนอันเหมินในกรุงปักกิ่งเมื่อปี 2532 โดยเหตุปราบปรามนองเลือดดังกล่าวเป็นประเด็นต้องห้ามในจีนแผ่นดินใหญ่ แต่ในฮ่องกงการรำลึกถึงเหตุการณ์นี้ถูกจัดขึ้นทุกปีจนกระทั่งถูกทางการสั่งห้ามเมื่อปี 2563 โดยอ้างเหตุผลการระบาดของโควิด-19

การรื้อรูปปั้นนี้มีขึ้นในช่วงเวลาที่นักกิจกรรมเรียกร้องประชาธิปไตยในฮ่องกงจำนวนมากถูกจับกุมคุมขังหรือต้องลี้ภัยไปต่างประเทศ เมื่อเดือนต.ค. ที่ผ่านมามีนักกิจกรรม 9 คน ถูกตัดสินลงโทษจำคุก 6-10 เดือน จากการร่วมงานจุดเทียนรำลึกเหตุปราบปรามเทียนอันเหมินเมื่อปีที่แล้วที่ถูกสั่งห้ามจัด ขณะที่ทางการฮ่องกงก็กำลังพยายามดำเนินภารกิจเขียนประวัติศาสตร์ใหม่เพื่อทำให้ฮ่องกงมีความ “รักชาติ” มากยิ่งขึ้น

อ้างอิง 
- Hong Kong University memorial to Tiananmen Square victims is removed
- Pillar of Shame: Hong Kong's Tiananmen Square statue removed