การแข่งขันเก็บขยะ หรือ “Spogomi” เริ่มต้นจากกิจกรรมเดี่ยวของชายชาวญี่ปุ่นที่ออกวิ่งเก็บขยะขณะจ๊อกกิ้งในตอนเช้า จนกลายมาเป็นกีฬาที่ได้รับความนิยมในหลายประเทศ ที่ดีต่อทั้งสุขภาพ จิตใจ และสิ่งแวดล้อม

เช้าวันหนึ่งในปี 2008 เคนิชิ มามิตสุกะ เริ่มต้นเก็บบางส่วนของขยะพลาสติก และก้นบุหรี่ตามทางระหว่างที่เขาวิ่งออกกำลังกาย ซึ่งในแต่ละปี ทั่วโลกจะมีขยะพลาสติกมากถึง 53 ล้านตัน และก้นบุหรี่มากถึง 4.5 ล้านล้านชิ้น ถูกทิ้งเกลื่อนตามถนนหนทางและภูมิประเทศต่างๆ

เคนิชิ ตั้งชื่อสิ่งนี้ว่า Spogomi โดยผสมคำระหว่าง ‘spo’ ที่มาจาก  “sport” ที่แปลว่า กีฬา และ gomi ซึ่งเป็นคำญี่ปุ่น หมายถึง “ขยะ”  ต่อมาการแข่งเก็บขยะได้พัฒนาไปสู่การแข่งขันอย่างรวดเร็ว เพื่อเพิ่มความตระหนักต่อการทิ้งขยะให้กับผู้คน

นับจากจุดเริ่มต้น ปัจจุบัน spogomi เป็นกีฬาที่มีการเล่นกันทั่วญี่ปุ่น รวมถึงในอีกหลายประเทศ มีคนเข้าร่วมการแข่งขัน spogomi ที่จัดแข่งอย่างเป็นทางการรวมแล้วมากกว่า 165,000 คน และสามารถเก็บรวบรวมขยะได้มากเกือบ 200,000 ตัน

ในเดือนตุลาคมที่ผ่านมา มีการจัดแข่งขันกีฬาเก็บขยะรายการสำคัญ  Spogomi World Cup 2025 ที่กรุงโตเกียว มีทีมเข้าร่วมแข่งขันจากชาติต่างๆ จำนวน 33 ประเทศ รวม 8,502 คน โดยทีมชนะเลิศ คือ ทีมญี่ปุ่น สามารถเก็บขยะได้ 74.76 กก. รวมทั้งการแข่งขันตลอดรายการ สามารถเก็บขยะได้มากกว่า 22.5 ตัน

Spogomi จะเล่นกันเป็นทีม แต่ละทีมมี 3 คน ผู้แข่งขันจะแบกถุงใส่ขยะและถือที่คีบขยะ กติการกำหนดให้สามารถเดินเร็วได้ แต่ห้ามวิ่งขณะที่ถือถุงที่มีเศษแก้วหรือโลหะ เพราะอาจทำให้เกิดอันตราย ซึ่งผู้ที่ฝ่าฝืนจะถูกตัดคะแนน

แต่ละทีมจะมีเวลา 45 นาที ในการเก็บขยะให้ได้มากที่สุดภายในพื้นที่ที่กำหนดไว้ หลังจากเสียงสิ้นนกหวีด จะมีเวลาอีก 20 นาที สำหรับการคัดแยกขยะเป็นประเภทต่างๆ เพื่อชั่งน้ำหนัก และนำไปคำนวณเป็นคะแนน

“มีกลยุทธ์เข้ามาเกี่ยวข้องจำนวนมาก แต่ก็เป็นกีฬาที่มีความเป็นทีมสูงมาก ทีมของคุณจะมีคนได้ทุกวัย ตั้งแต่เด็กๆ ไปจนถึงคุณปู่คุณย่า ผู้แข่งขันบางรายนั่งวีลแชร์ก็มี คุณไม่มีทางรู้หรอกว่า ใครจะกลับมาพร้อมกับคะแนนสูงที่สุด” คริส โรฟ ตัวแทน Spogomi ในสหราชอาณาจักรกล่าว

ซาราห์ แพร์รี แชมป์โลก Spogomi ปี 2023 บอกว่า ก่อนหน้านี้ เธอแทบไม่รู้เลยว่าประเทศอังกฤษมีปัญหาขยะเกลื่อนตามถนน แต่ตอนนี้เธอเห็นว่ามีขยะไปทุกที่ ไม่ใช่แค่ในอังกฤษ แต่ในทุกเมืองที่เธอไป

ทุกวันนี้ Spogomi ยังคงเป็นกีฬาที่นิยมเล่นกันไม่มากนักในสหราชอาณาจักร การแข่งขันอย่างเป็นทางการส่วนใหญ่จำกัดอยู่เพียงในรอบคัดเลือกที่จัดขึ้นทุกสองปีเท่านั้น ซาราห์ บอกว่า มีหน่วยงานท้องถิ่นแห่งหนึ่งที่กำลังยื่นข้อเสนอไปยังสมาพันธ์ Spogomi แห่งญี่ปุ่น เพื่อขอเป็นเจ้าภาพจัดการแข่งขันในระดับประเทศ

“มันคงยอดเยี่ยมมาก ถ้า Spogomiจะแพร่หลายในสหราชอาณาจักร เพราะเราจะจัดการปัญหาได้ก็ต่อเมื่อเราตระหนักว่ามันมีอยู่จริง ถ้าเราหลับตาไม่มอง หรือชินชาเสียแล้ว เราก็ไม่รู้ด้วยซ้ำว่าปัญหานั้นอยู่ตรงหน้าเรา” ซาราห์กล่าว

ขณะที่ คริส โรฟ กำลังหาพันธมิตรที่เป็นเทศบาลและองค์กรต่างๆ ที่สนใจจะจัดกิจกรรมในพื้นที่ของตัวเอง เขามองเห็นโอกาสว่า Spogomi อาจกลายเป็นแนวทางใหม่ของกิจกรรม CSR ที่มีทั้งสนุกและมีความสร้างสรรค์

“ถ้าบริษัทไหนอยากช่วยทำความสะอาดพื้นที่รอบ ๆ และต้องการมีกิจกรรมสร้างความสามัคคีให้พนักงานไปพร้อมกัน Spogomi  ก็เหมาะอย่างยิ่ง สิ่งสำคัญที่สุด คือ เราต้องเก็บขยะออกไปจากถนน ถ้าเราทำให้ผู้คนรู้สึกสนุก มีแรงจูงใจ และได้ขยับร่างกายไปด้วยในเวลาเดียวกัน นั่นย่อมเป็นเรื่องดีทั้งต่อคนและต่อโลกใบนี้” คริสกล่าว

ที่มา
How litter-picking became a competitive sport